آدرس فروشگاه های اینترنتی ایران

تفاوت اپتومتریست، چشم‌پزشک و بینایی‌سنج در ایران و جهان

در ایران و بسیاری از کشورها، سه عنوان اصلی در حوزه مراقبت از چشم و بینایی وجود دارد که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند: چشم‌پزشک (Ophthalmologist)، اپتومتریست (Optometrist) و بینایی‌سنج. هر کدام تحصیلات، حوزه کاری و اختیارات کاملاً متفاوتی دارند.

1. چشم‌پزشک (پزشک متخصص چشم)

• تحصیلات: پزشکی عمومی (7 سال) + تخصص چشم‌پزشکی (4 سال) → مجموع حداقل 11 سال
• مدرک: دکترای حرفه‌ای پزشکی + بورد تخصصی چشم
• اختیارات کامل:
  • تشخیص و درمان همه بیماری‌های چشمی (گلوکوم، آب‌مکتوب، رتینوپاتی دیابتی، تومور، عفونت و ...)
  • انجام همه جراحی‌های چشم (آب‌مکتوب، لیزیک، پیوند قرنیه، جراحی پلک، استرابیسم، شبکیه و ...)
  • تجویز همه داروها و حتی داروهای مخدر چشمی
  • تنها کسی که در ایران اجازه عمل جراحی چشم دارد

2. اپتومتریست (دکتر اپتومتری)

• تحصیلات: کارشناسی ارشد یا دکترای حرفه‌ای اپتومتری (در ایران 6 سال، در آمریکا و کانادا 8 سال پس از دیپلم)
• مدرک: در ایران معمولاً کارشناسی ارشد پیوسته اپتومتری، در کشورهای پیشرفته دکترای اپتومتری (OD = Doctor of Optometry)
• اختیارات:
  • معاینه دقیق رفرکشن (شماره چشم) و تجویز عینک و لنز تماسی
  • تشخیص بسیاری از بیماری‌های چشمی (ولی درمان پزشکی یا جراحی نمی‌کند)
  • درمان اولیه برخی بیماری‌های سطحی چشم (مثل التهاب ملتحمه، جسم خارجی، خشکی چشم) با داروهای محدود
  • تجویز لنزهای تخصصی (لنز اسکلرال، لنز ارتokeratology، لنز چندکانونی پیشرفته)
  • توانبخشی بینایی (Vision Therapy) برای تنبلی چشم، استرابیسم، مشکلات یادگیری مرتبط با بینایی و ضربه مغزی
  • در آمریکا، کانادا، انگلیس و استرالیا اجازه لیزرهای ساده (مثل YAG کپسولوتومی) و تزریق دور چشمی هم دارند، اما در ایران این کار ممنوع است.

3. بینایی‌سنج (در ایران)

• تحصیلات: معمولاً کاردانی یا کارشناسی بینایی‌سنجی (3 تا 4 سال)
• در عمل بیشتر تکنسین رفرکشن شناخته می‌شود
• کار اصلی: انجام تست‌های اولیه شماره چشم، استفاده از دستگاه اتورفرکتومتر، فوروپتر و رتینوسکوپ زیر نظر اپتومتریست یا چشم‌پزشک
• اجازه تجویز عینک یا لنز تماسی به‌صورت مستقل ندارد (مگر در برخی مراکز غیرقانونی)
• نمی‌تواند بیماری تشخیص دهد یا دارو تجویز کند

خلاصه مقایسه در یک نگاه (در ایران)

عنوان,تحصیلات,جراحی چشم,تجویز دارو,تجویز عینک و لنز,تشخیص بیماری,توانبخشی بینایی
چشم‌پزشک,پزشکی + تخصص 11 سال,بله,بله,بله,بله,گاهی
اپتومتریست,دکترای اپتومتری 6–8 سال,خیر,محدود,بله,بله,بله
بینایی‌سنج,کاردانی/کارشناسی 3–4 سال,خیر,خیر,خیر (مستقل),خیر,خیر

نکته مهم برای مردم

اگر فقط شماره عینک یا لنز تماسی می‌خواهید و چشم‌تان سالم است → هم چشم‌پزشک و هم اپتومتریست می‌توانند دقیق معاینه کنند (اپتومتریست‌ها معمولاً وقت بیشتری می‌گذارند و تجهیزات رفرکشن پیشرفته‌تری دارند). اگر درد، قرمزی، کاهش ناگهانی بینایی، دیدن جرقه یا پرده دارید → حتماً به چشم‌پزشک مراجعه کنید. اگر کودک‌تان تنبلی چشم، انحراف یا مشکل یادگیری و تمرکز دارد → اپتومتریست متخصص توانبخشی بینایی بهترین گزینه است.

به زبان ساده: چشم‌پزشک جراح و پزشک چشم است، اپتومتریست متخصص غیرپزشکی بینایی و رفرکشن است و بینایی‌سنج کمک‌کننده فنی در مطب‌هاست.

برای دیدن فیلم آموزشی اپتومتریست و چشم پزشک روی همین خط ضربه بزنید.